Een leven in de gevangenis van Lima

Reismeisje 21 december 2018

Laatst zag ik weer eens een aflevering van Louis Theroux. Die Britse journalist die de bijzondere, meer onzichtbare kanten van onze samenleving laat zien. Een inkijkje bij Scientology, polygame gezinnen in de Verenigde Staten en een dagje mee lopen in een gevangenis in Thailand. Steengoed vind ik hem. Zijn een tikkie nerdige voorkomen gecombineerd met die intelligente scherpte. Het levert altijd iets interessants op. Jaren geleden was het ook Louis die me triggerde in het bezoeken van mijn eerste gevangenis op reis. In Peru. De hoofdstad Lima. Eerder was het door mijn hoofd gegaan. Het kwam er echter nooit van. Tot die reis door Peru. Ik had gehoord dat er verschillende Nederlanders in de gevangenis in Lima zouden zitten. Vrijwel allemaal vast vanwege drugssmokkel.

Het is makkelijk daar iets van te vinden. Vanuit een comfortabele positie thuis. Of genietend van wat een stad in Zuid-Amerika te bieden heeft. Een oordeel is zo geveld. Gebaseerd op een wereld die bestaat uit zwart en wit. Er is echter zo veel grijs. Altijd. 

Ik nam contact op met de Nederlandse ambassade in Lima en hoorde over Francesca. Een rasechte Amsterdamse, die 13 jaar geleden te goed van vertrouwen was. Gescheiden. Kleine kinderen. Schulden. Nauwelijks sociaal netwerk. Een draaikolk die haar verder naar de onderkant van de samenleving bracht. Steeds verder. Tot ze geen uitzicht meer zag. Ze kwam verkeerde mensen tegen. Mensen die dat uitzichtloze van haar gezicht konden lezen. Instant begrepen dat ze een gewillig slachtoffer zou zijn. De perfecte kandidaat voor hun criminele plannen. Ze werkten eerst aan het vertrouwen. Al was daar weinig voor nodig. Francesca wilde zó graag. Zo graag iemand kunnen vertrouwen. Iemand die haar zou helpen dit uitzichtloze achter zich te kunnen laten. Een serieus leven voor haar kinderen en haarzelf. En zo kon het gebeuren dat Francesca op een slechte maandag op het vliegtuig naar Lima stapte. Een koffer vol met pakketjes achter zich aan slepend. Onschuldige pakketjes was haar verteld. Ze hoefde het enkel van A naar B te brengen. Ik hoor je denken: 'hoe dom kun je zijn?'. Het was mijn initiële gedachte. Maar dat is juist die comfortabele positie. Dat zwart en wit.

Ook al had Francesca het vermoeden dat het niet klopte, kun je het haar kwalijk nemen dat ze zich aan hoop vast hield? Dat ze er alles voor over had een beter leven te willen voor haar kinderen? 

Je raadt al wat er gebeurde. Francesca werd gepakt. Op het vliegveld van Lima. Achteraf begreep ze dat ze als afleiding moest dienen. De politie in Lima was geïnformeerd. Ze wisten dat zij er aan kwam. Met die pakketjes. De échte trafficer op die vlucht kwam er op die manier mee weg. Francesca werd meteen in voorlopige hechtenis genomen. Ze mocht nog net een telefoontje naar thuis plegen om opvang voor haar kinderen te regelen. En dat was dat. Een eerlijk proces kwam er niet. Niet echt. Dat kan nog in Peru. Toen Francesca's weg en die van mij elkaar kruisten, zat ze al 13 jaar vast. Waarvan ruim 10 jaar in de Santa Monica vrouwen gevangenis in Lima. Ze had een eigen leven gecreëerd. Ook al was het een leven binnen de muren van een gevangenis. Op een paar vierkante meter cel. Ze had bepaalde privileges verworven vanwege haar goede gedrag. Kreeg 2x per jaar de stewardessen van KLM op bezoek die allerlei zeepjes voor haar mee brachten. Ik bracht vooral eten voor haar mee. En sigaretten. Omdat ik van de ambassade hoorde dat die veel waard zijn in de gevangenis. Daarmee kon Francesca andere dingen kopen. Beter eten. Medicijnen. Het is een heel eigen economie, zo'n gevangenis.

Uiteindelijk ben ik een uurtje binnen die muren geweest. In een hok achter tralies waar ik Francesca leerde kennen. Een bijzonder sterke vrouw, die haar verantwoordelijkheid ten volle neemt. Dankbaar is voor heel kleine dingen en ondertussen angst voelt bij de gedachte weer naar Nederland te gaan. Hoe zal het leven daar zijn? Ze was bang weer in het oude te vervallen. Het leven van haar inmiddels volwassen kinderen te verstoren. Ik kan me met geen mogelijkheid voorstellen hoe zij zich moet voelen. Het heeft me nadien vaak bezig gehouden. Haar leven. Hoe dat kan lopen. Waar ze nu zal zijn. Als het goed is, komt ze op dit moment bijna vrij. Meer dan 15 jaar van haar leven vast gezeten onder soms onmenselijke omstandigheden. Ondanks haar beslissing al die jaren terug, kan ik niets dan respect voor deze vrouw hebben. 

Mocht je ooit in de gelegenheid zijn een gevangenis te bezoeken tijdens een reis, zou ik je dat zeker aanraden. De omstandigheden zijn er vaak immens slecht en ze zijn zo blij met een stukje menselijkheid. Een oprecht gesprek. Interesse. Bel altijd eerst de Nederlandse ambassade al daar, want veel van dit soort plekken zijn niet zo maar veilig voor toeristen. Maar gá. Echt gá. Het zal een ervaring voor het leven zijn ♥.